عده‌ای از هنرمندان جوان هیئتی دور استادی حلقه زده‌اند و با هم بحث‌های طلبگی می‌کنند، عده‌ای قلم به دست گرفته و روی کاغذ حروف‌نگاری می‌کنند، عده‌ای گعده‌های کوچک‌تری راه انداخته‌اند و بی‌تعارف حرف می‌زنند، عده‌ای هم سرگرم کار کردن با نرم‌افزارهای گرافیکی در رایانه‌های شخصی‌شان هستند. ۴۰۰هنرمند هیئتی از سراسر کشور؛ از سیستان و هرمزگان و خوزستان گرفته تا اصفهان و شیراز و سمنان دور هم جمع شده‌اند تا درباره یک اتفاق مشترک حرف بزنند؛ خلق اثر هنری با محور آموزه‌های دینی و مکتب اهل بیت(ع). ۳۰ استاد در رشته‌های تصویرسازی، نقاشی، پوستر، حروف‌نگاری، نشان، عکاسی، مستند کوتاه، گرافیک متحرک، پرچم و کتیبه و پادکست هم این جوانان علاقه‌مند را در مسیر تولید اثر راهنمایی می‌کنند.

زبان همه‌فهم هنر
در یکی از کارگاه‌ها، روح‌الله رفیعی و سهیل کریمی از مستندسازان خوب کشورمان درباره مستند کوتاه حرف می‌زنند. مرتضی اعلایی و مصطفی معمی‌وند هم از هنرمندان خوشنام درباره پرچم و کتیبه، گعده‌ای را برپا کرده‌اند. استاد علیرضا خالقی و حسن روح‌الامین هم درباره نقاشی، آثار بچه‌ها را می‌بینند و نظر می‌دهند. حامد حجتی و محمدامین شوشتری درباره پادکست حرف می‌زنند و استادان دیگری در کارگاه‌های مختلف جمعی از هنرمندان دغدغه‌مند را دور خودشان جمع کرده‌اند. اتمسفر موجود در سالن همایش‌های آستان قدس رضوی فضای کارگاه‌های آموزشی رسمی نیست، حال و هوای هیئتی و دوستانه است. در این بین پرچم سرخ گنبد امام حسین(ع) و پرچم سبز بارگاه ملکوتی امام رضا(ع) هم در این مجامع خودمانی می‌چرخد تا شروع کار هنرمندان هیئتی با تبرک و توسل به اهل بیت(ع) باشد.
متولی برگزاری این رویداد ملی «جامعه ایمانی مشعر» است که محرم امسال وارد دهه دوم فعالیتش می‌شود.
رحیم آب‌فروش، دبیر جامعه ایمانی مشعر که خودش را خادم این شبکه انسانی می‌داند درباره برگزاری این رویداد ملی به خبرنگار ما می‌گوید: بایستی معارف شیعی را در قالبی ماندگار و هنرمندانه به مخاطب ارائه کرد.
جامعه امروز ما و قشر جوان از سطح فرهنگی و بینشی متعالی برخوردار بوده و زبان هنر، زبانی است که هر کسی را با هر نگاه و سلیقه‌ای می‌تواند جذب کند. در طول سالیان هم هنرمندان شیعی هر آنچه داشتند به خدمت مکتب اهل بیت(ع) درآوردند که سبب شده رابطه متقابلی بین هنر و مکتب آموزه‌های تشیع شکل بگیرد از این رو بسیاری از قالب‌ها و گونه‌های هنری در ضمن آیین‌های مذهبی و شیعی ما حفظ شدند.
او اضافه می‌کند: با این نگاه در جامعه ایمانی مشعر بخشی را به نام «هنر هیئت» تعریف کردیم از این منظر که هیئت را هنرمندانه و با رعایت اصول و قواعد هنری برگزار کنیم یعنی رفتار و کردار ما در برگزاری مراسم و اقدام‌هایمان از اصول هنری پیروی کند و از سوی دیگر رشته‌های مختلف هنری را به خدمت هیئت دربیاوریم.

رویدادی کم‌نظیر در عرصه هنر
آب‌فروش با اشاره به برگزاری رویداد ملی «سفینة النجاة» در مشهد خاطرنشان می‌کند: حاصل چنین رویدادی، شناسایی جمعی از هنرمندان توانمند، باورمند و دوستدار اهل بیت(ع) بوده که شبکه منسجم و قوی از هنرمندان هیئتی را شکل داده است. آن‌ها در طول یک دهه فعالیت جامعه ایمانی مشعر در دوره‌ها، کارگاه‌ها و برنامه‌های آموزشی مختلف شرکت کرده و مسیر رشد و تعالی را طی کردند. ضمن اینکه برای قشری که لزوماً خیلی مذهبی و هیئتی نیستند، آثاری را در قالب هنری تولید کردیم که پیام اهل بیت(ع) را منتقل کنیم ممکن است کسی مسلمان نباشد اما زبان هنر را می‌فهمد و در برابر آن اثر هنری سر تعظیم فرود می‌آورد.
وی می‌افزاید: حاصل یک دهه تلاش، آماده‌سازی چندین جلد کتاب نفیس عکس و پوستر هیئت است تا آیندگان بدانند در این برهه زمانی، هیئت‌های عزاداری به چه شکلی برپا می‌شدند زیرا زبان هنر، ترجمه نمی‌خواهد عکس، پوستر و نقاشی به هر زبانی قابل فهم است.
دبیر جامعه ایمانی مشعر، رویداد ملی سفینةالنجاة را کم‌نظیر توصیف کرده و می‌گوید: ۴۰۰ هنرمند هیئتی سه شبانه‌روز در حریم حرم امام رضا(ع) معتکف می‌شوند و آثاری تولید می‌کنند که عرض ارادتی به ساحت مقدس اهل بیت(ع) به ویژه حضرت رضا(ع) است. این عرض ارادت هنرمندانه و این اعتکاف هنری با این کیفیت و کمیت، یک اتفاق کم‌نظیر هنری در سطح کشور است.
او با بیان اینکه برای برگزاری این رویداد، مکان‌های مختلفی را مد نظر داشتیم اضافه می‌کند: احساس کردیم مجاورت در جوار حضرت رضا(ع) از جهت معنوی اهمیت دارد ضمن اینکه هنرمندان برای تولیدات آثارشان کسب اجازه و استمداد از حضرت ثامن‌الحجج(ع) دارند. این اتفاق می‌توانست در برج میلاد یا یک حسینیه بزرگ باشد اما به واسطه فضای معنوی اینجا و عرض ادب به ساحت مقدس امام رضا(ع) در مشهد برگزار شد چون همه ما ایرانی‌ها خودمان را مدیون این امام رئوف می‌دانیم.

نذر آثار هنری
کارگاه‌های این رویداد ملی صرفاً آموزشی نیست بلکه کارگاه تولید اثر است. آب‌فروش درباره سرنوشت آثار تولیدی در این کارگاه‌ها می‌گوید: امیدواریم در پایان رویداد، حجم قابل توجهی از آثار تولیدی را در رشته‌های مختلف هنری داشته باشیم. این آثار، نذر اهل بیت(ع) می‌شوند و در اختیار نهادهای مختلف قرار می‌گیرند؛ از حرم امام رضا(ع) گرفته تا سایر مجموعه‌های فرهنگی و مردمی تا متناسب با مناسبت‌های مختلف در فضاسازی شهری و تبلیغات محیطی مورد استفاده قرار بگیرند.
به گفته وی، هیچ رقابتی در این رویداد وجود ندارد بلکه بستری برای نذر هنری است تا هنرمندان آثارشان را به پیشگاه اهل بیت(ع) تقدیم کنند مثلاً در رشته حروف‌نگاری به صورت ویژه اسما و القاب حضرت رضا(ع) برای شهادت امام رضا(ع) محور تولید قرار گرفته تا خروجی این کارگاه‌ها مورد استفاده قرار بگیرد یا در بخش تصویرگری موضوع روضه‌های خانگی محور تولید است زیرا به واسطه برگزاری هیئت‌های بزرگ، روضه‌های خانگی رو به فراموشی رفته و نیاز به احیا و تبلیغ دارد.
دبیر جامعه ایمانی مشعر در تعریف هنرمند هیئتی می‌گوید: برخی هنرمندان، فعالیت هنریشان را مدیون هیئت هستند. در سال‌های اخیر شاهد بودیم که هیئت‌ها زمینه‌ساز بالفعل کردن استعدادها بوده‌اند در واقع کارکرد هیئت از برگزاری صرف یک مراسم آیینی خارج شده و به یک نهاد فعال اجتماعی تبدیل شده است.
در جشنواره فیلم فجر سال گذشته، برنده سیمرغ بلورین بخش جلوه‌های ویژه از بچه‌های هیئتی بود و می‌گفت من نخستین‌بار در هیئت دوربین به دست گرفتم.
به باور او، بچه‌هایی که متعلق به هیئت هستند، اصلی‌ترین هسته را در تعریف هنرمند هیئتی شکل می‌دهند. لایه دیگر بچه‌های هیئتی هستند و رشد هنری آن‌ها لزوماً در هیئت رقم نخورده است. عده‌ای دیگر هم ممکن است هیئتی نباشند اما علاقه‌مند به این فضا هستند و آثاری را برای عرض ارادت به اهل بیت(ع) خلق می‌کنند. مجموعه این هنرمندان ذیل عنوان هنرمند هیئتی قرار می‌گیرند.
او با تأکید بر اهمیت تربیت و آموزش نیروی انسانی در نهادهای متولی فرهنگی یادآور می‌شود: رویداد سفینة النجاة را باید غنیمت شمرد اینکه ۴۰۰هنرمند از سراسر کشور با هزینه شخصی خودشان به مشهد آمدند تا در این اعتکاف هنری شرکت کنند و آثار هنریشان را نذر اهل بیت(ع) کنند یک ظرفیت بالقوه بالای انسانی است.

ارتقای هنر در هیئت‌ها
علیرضا رحیمی، دبیر اجرایی رویداد ملی سفینة النجاة می‌گوید: برای حضور در این رویداد، شرکت‌کنندگان در فراخوانی که از سوی هنر هیئت اعلام شد نام‌نویسی کردند و از میان هزار و ۲۰۰متقاضی پس از بررسی آثار، ۴۰۰ نفر از سراسر کشور به مشهد دعوت شدند.
او توضیح می‌دهد: این رویداد در ۱۰بخش هنری برگزار می‌شود که هر کدام از بخش‌ها استادانی دارد که برای تولید اثر به هنرمندان کمک می‌کنند.
وی با بیان اینکه هدف هنر هیئت این است که هنر را در هیئت‌ها ارتقا دهد و هنرمندان هیئتی را شناسایی کرده و آن‌ها را در رشته هنریشان تعالی ببخشد، اضافه می‌کند: چندین مجموعه از آثار منتخب هنری در رشته‌های عکاسی، گرافیک، نشان و غیره توسط جامعه ایمانی مشعر منتشر شده است. به گفته رحیمی، هنر هیئت یک رسالت دارد که رشد هنرمند هیئتی است. او توضیح می‌دهد: ما در این مجموعه سعی کردیم هنرمندان رشته‌های مختلف را در کنار هم جمع کنیم به طوری که شبکه طراحان گرافیست ما بیش از ۳هزار عضو دارد و شبکه عکاسان هم بیش از یک هزار نفر. همچنین سوگواره‌هایی را در بخش رقابتی داریم که فراخوان آن‌ها در رشته‌های مختلف منتشر شده و هنرمندان می‌توانند آثار خودشان را در بخش‌های مختلف ارسال کنند.
یادآور می‌شود نخستین رویداد ملی سفینةالنجاة ۲۶ تا ۲۸ مرداد ماه در مشهد مقدس در حال برگزاری است.

خبرنگار: زهره کهندل